Taşova Net | Taşova Gazetesi - Son Dakika - Taşova Haberleri -
HV
19 MART Salı 14:23

ÇAY MUHABBETİ

Naci Konyar
Naci Konyar
Giriş Tarihi : 31-01-2019 10:09

Biz kahve milletiydik. Geçmişte kazanında sözlü kültürün kaynatıldığı, demliğinde ortak hatıraları, güncel konuları demlendiren, fakiri zengini bir arada kenetleyen bir cemiyet odağı olan kahvehanelerimiz vardı ve bu mekânlarda yapılan muhabbetin nişanesi çaydı.

Kültürümüze, edebiyatımıza semaveriyle ilahilere şarkılara konu olmuş, sabah kahvaltısını çorbayla yapan halkımızın bu köklü alışkanlığına son vererek kahvaltının ve günün tek içeceği çay bize 1800’lü yılların sonunda gelmiş.

 

Ana vatanı Çin olan çaya kültürel kimliğini Japonya kazandırmış. İngiltere çay borsasının merkezi olmuş, geleneksel hale getirdiği pastalı-kekli “beş çayları” ile çayı vazgeçilmez içeceklerden biri haline getirmiş hatta ikinci dünya savaşının ünlü İngiliz generali Çörçil “Bizim askerlerimiz için çay, cephaneden daha önemlidir.” Sözleri İngiltere’de çaya verilen önemi anlatır.

Çinlilerin “ Bir cinayet bağışlanabilir ama çay servisinde ki kusur bağışlanmaz” sözü çaya verilen değeri yansıtır.

Çay’ın ülkelerin kültüründeki yerini o ülkenin diline yerleşmiş olan deyim ve atasözlerinden de anlayabiliyoruz; mesela Japon dilinde heyecanlı kişiler için “çayı fazla”, vurdumduymaz insanlar için de “çayı eksik” deyimi kullanılırmış. İngilizler çaya olan düşkünlüklerini “cennete giden yol, çaydanlığın yanından geçer” gibi ilginç atasözleriyle ifade etmişler.

Dünyada İngiltere ve Kuzey İrlanda’dan sonra en fazla çay içilen bizim ülkemizde de çayla ilgili bazı deyimler vardır; mesela “çaylar şirketten” masrafların birileri tarafından karşılandığını, “çay simitle karın doyurmak” yoksulluğu fakirliği, “çay parası” az miktar parayı ifade eden deyimlerdendir.

Günlük yaşantımızda çayın önemli bir yeri vardır. Güne çayla başlanır, çayla devam edilir. İş yerine gelen dostlara ilk sorumuz çay içer misin olur. Günümüzde de kahvehanelerde kahve sadece isim olarak kalmış kahvenin yerini çay almıştır.

Şair ve yazarlarımız da çaya olan düşkünlüklerini yazıya dökmüş şiirler yazmışlardır; Necip Fazıl “Zindandan Mehmed’e Mektup” şiirinde çay ile zaman bağı kurar.

Çaycı getir ilaç kokulu çaydan

Dakika düşelim senelik paydan

Karıştır çayını zaman erisin

Köpük, köpük duman erisin

Atilla İlhan; İstanbul’da çay denince akla ilk gelen Emirgan’ı mekân olarak seçmiş “ Emirgan’da Çay Saati” ismini taşıyan şiirinde;

Bir çay yalnızlığı Emirgan’dan öteye

Değdikçe ısındığı yaldızlı bardağın       mısralarını yazmış.

Ahmet Turan Alkan Sivas’ı anlattığı “Altıncı Şehir” kitabında bir kahvehaneyi ve orada kıtlama içilen tavşankanı çaylardan bahseder.

Bir köşede Sami, elinde bir kerpeten

Hababam tepeler kelle şekerleri

Nerde o eski tiryakiler

Kıtlama çay içen mi kalmış, tek tük…

Edebiyatımızda en ünlü çay tiryakisi olan Ahmet Haşim’in ömründe hasret duyduğu tek şey bir semavere sahip olmakmış…

Ve Amasya dendiğinde akla elma ile birlikte ilk semaver gelir. Baharın başlangıcında bağ evlerinde dumanı yükselen, karayolunda meyve satıcılarının alıcılara ikram etmek üzere dumanı daim tüten, bakırcılar çarşısında ticari bir meta olarak alıcılarını bekleyen yöreye özgü tunç, teneke, yerli yapım bakır semaverler Amasya evlerinin de demirbaşıdırlar.

Amasyalı iflah olmaz bir çaykeştir. Ona göre çay “ince belli” ve “kravatlı” olmalı, demli olarak ikram edilmelidir. Kravat bardağın yanına konulan bir kesme şekerdir. Ayrıca tiryakiler için çayın “leb renk, leb suz ve leb riz” yani demde dili buracak, bardak ağzına kadar dolu ve çay dudağı yakacak derecede sıcak olacak.

Eski tiryakiler Amasya evlerinde teneke semaverlerde “leb renk, leb suz ve leb riz” dedikleri “Şerait-i selase-yi cami” yani bu üç özelliği barındıran çayı ince belli bardaklar içinde samimi alemin müdavimlerine ikramdan haz duyarlardı. Misafire bardağın her boşalışında “bir çay daha alır mısınız” diye sorulmazdı. Çay kaşığı bardağın üzerine kapalı olarak bırakılmış ya da bardak yatırılmışsa bu “yeter daha içemem” anlamına gelirdi.

Çay sohbetlerinde küçük cam bardaklar tercih edilir, sessizliğin bozulmaması için çay kaşığı kullanılmaz çaylar kıtlama içilir ve de semaver kaynarken ilahiler okunurmuş. Semaverin kaynarken çıkardığı sesler aşığın inlemesine benzetilirmiş.

Çay sadece bizim edebiyat dünyamızda değil, dünya edebiyatında da yerini almıştır. Çay tiryakisi edebiyatçılar ilhamlarını çaydan alarak ve çayı “ruh banyosu” olarak tanımlayıp, çay masalarını kalpten kalbe muhabbetin yeri olarak tarif etmişlerdir.

Şu soğuk kış günlerinde Anadolu’nun muhtelif yörelerinde bir sobanın etrafına dizilmiş, tavşankanı çayların içildiği her kahvehanede, çay ocaklarında çayları tatlı kılan sohbeti şenlendiren muhabbettir.

Ez cümle ikram edilen ve beraber içilen ÇAY; ister Çin’de sade haliyle, Araplarda şekerle kaynatılarak veya İngiltere’deki gibi üzerine süt ekleyerek ya da Rusların yaptığı gibi içerken limon ilave ederek, Hintlilerin yaptığı gibi süt ve şekerler kaynatarak yani hangi usulde olursa olsun;

“Paylaşıldığında çoğalan mutluluğun, dostluğun, sohbetin, muhabbetin sıvıya dönüşmüş halidir.”

Çayyaş ve çağdaş dostlarımızın çay muhabbetleri daim olsun…

YORUMLAR
DİĞER YAZILARI ”ZAMANA ATILAN İMZA” ÖMER BEDRETTİN UŞAKLI AZ KURU..! (Naci Konyar) KAPIN HER ÇALINDIKÇA…( Naci Konyar ) BİZ NEY’İZ… (Naci Konyar) HASTALIKLAR ÜSTÜNE (Naci Konyar) HAYDİ ABBAS! (Naci Konyar) “HAKLI HİSSETMEK” (Naci Konyar) “BİR SOHBET-İ ÇAY ÜZRE”(Naci Konyar) İlçemizde Geçmişten Günümüze İKİ MESLEK… (Naci Konyar) İHTİYARLIK ÜZERİNE… Naci Konyar GİDENLERİN ARDINDAN…(NACİ KONYAR) DEFİNECİLER… (Naci Konyar) YÜKSEKOKUL İÇİN YURT İSTİYORUZ… (NACİ KONYAR) AMASYA SEVDALILARI (NACİ KONYAR) GÜZEL ÜLKEMİN İNSANLARI TAŞOVA KÖPRÜSÜ SAĞLIK ÖLMESİN… “ÇAMBÜKÜ” BİZİM KÖYÜMÜZDÜR… ÇOCUKLUĞUMUZUN BAYRAMLARI… BİZİM TÜRKÜLER… DOSTTAN DOSTA… CUVAPÇI İLE SEÇİM SOHBETİ… “ÖNCE EKMEKLER BOZULDU” GAZETECİ SAYGI ÖZTÜRK BEY’LE SOHBET DENE PAZARINDAN BİR ANI… BİR RAMAZAN SOHBETİ… 6 ŞUBAT 2023 MİLAT OLSUN… YOK OLAN LOKANTALAR…. YIKIMIN ARDINDAN… DEPREM VE DAYANIŞMA… YÜREĞİMİZE DOKUNANLAR BİZ BÖYLE DEĞİLDİK… ‘EĞİTİME ADANMIŞ BİR ÖMÜR’ GÜNDEMİN SOHBETİ… ‘PORSUK’TAN VENEDİK’… BU DÜNYADAN ‘EMMİ’ GEÇTİ… BİLGE ANA-MEVLÜDE GENÇ… ‘BİLMEM HATIRLARMISIN’… ‘BİLMEM HATIRLARMISIN’… İBRİĞİ Mİ YAZALIM… ÇAMBÜKÜ’NÜ ANLAMAK… SAKLI SOKAKLARDA ANKARA ‘ORGANİZE OLMALI’… UNUTULMAYANLAR… RADYOLU GÜNLER LİYAKAT… ‘YAVAŞ KENTLER’ ‘ALTIN GİRDAP’ ÇEYİZ SANDIĞI… RECEP ABİ (POT RECEP) YOKSULLUĞUN ERDEMİ ÇOCUKLUĞUMUN RAMAZANLARI… İBNİ HALDUN’DAN GÜNÜMÜZE… HALDEN ŞİKAYET… ‘VALİ BEY’ ‘GAM-ZEDEYİM DEVA BULMAM’ İLÇEMİZİN RENKLİ SİMASI… TOPLUMSAL ÇEVRE… Sövgü Üzerine... İBRET PENCERESİNDEN… BİR ANI VE ÖĞRETMENLERİMİZ… ÜSKÜDAR’I HATIRLADIK… AMASYA VE ANIT AĞAÇLAR… SUSKUNLUĞUN GİZEMİ… ESKİYE BAĞLIYIZ … Ciğerlerimiz Yanıyor... ARILARLA DANS “MAZİ KALBİMDE BİR YARADIR”… İSMAİL ABİNİN ARDINDAN… EŞYALARIN DA DİLİ VARDIR… AMİRALLERİ KONUŞTUK… BİR ZEVK-İ TAHATTUR - GÜVERCİNLER YUNUS EMRE SOHBETİ… BİR İNSAN-I KAMİL ORD.PROF.DR. SÜHEYL ÜNVER… İKİ VALİ VE YANIT… BU ÜNİVERSİTELER BU GENÇLER BİZİM… ÜNİVERSİTE İLİM YUVASIDIR… 2020’NİN ARDINDAN… “ÖLÜLER ALTIN TAKMAZ” RUHSAL HİJYEN KAÇAK İÇKİ SORUNU… AŞIK TURGUT’UN ARDINDAN… DEVLET ADAMLARINA ÖĞÜTLER NOTLARIMDAN GÜNÜMÜZE CAHİLE İKBALİN HAZİN SONU Hatıra Defterinden... BİRLİKTE YENECEĞİZ BAYRAM MUHABBETİ HUKUKTA YANSIZLIK … OY MENDİL OYALI DA MENDİL HÜZÜNLÜ BAYRAM GÖNÜL VE HİZMET ADAMLARI… DİLENCİLER… MUHAYYEL SOHBET KÖY ENSTİTÜLERİNİN ANISINA… ÖĞRETMENLERİME… KÖYÜ BEKLEMEK… KADINLAR GÜNÜ SOHBETİ KORONA VİRÜS BELASI… FERHAT ŞİRİN FESTİVALİ 'İNSANLIĞIN SOLMAZ GÜLLERİ' BİR KAÇ KONU VE YORUM… EROZYON DEDE (Hayrettin Karaca) 10 OCAK SOHBETİ PTT Pijama, Terlik, Televizyon GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ADALETE GÜVEN Bir Başarı Hikayesi(!)... Tarım Ne Halde... Eğitim ve Hocalarımız Erik Dalı Faruk Başkan... KARA KAPLI DEFTERİMDEN… BUNLARI BİLELİM HES’LERE KARŞI ÇIKALIM BİR RAMAZAN GÜZELLİĞİ, SEHAVET SEÇİM SOHBETİ “ORDA BİR KÖY VARDI… UZAKTA” ELEKTRİĞİN FATURASI “İYİ BİR İNSAN OLMAYA ÇALIŞIN” FOTOĞRAFLAR VE RESSAMLARIMIZ SOSYAL MEDYA ÖĞRENCİ ANDI HACI MUHSİN ŞAİRLERİN HAYATINDAN BİZ BÖYLE DEĞİLDİK ÜSKÜP’ÜN ÜNLÜLERİ…ŞARIK TARA NEŞE BİR HAFTA, HÜZÜN BİR ÖMÜR SÜRER TIBBI MÜMESSİLLER VE TIP BEYİTLERLE SOHBET GÜNCELLEŞME ÖZELLEŞTİRME ! ŞU MEKTEPLER OLMASAYDI HUKUKA UYMA BİLİNCİ HAYRIN VE İNSANLIĞIN HAYALİ ALİ RIZA ABİ ŞARKILAR BİZİ SÖYLER GÖNÜL AÇLIĞI HAK VE ADALET BETON SEVGİSİ MAHALLEMİZ RAMAZAN DUYGULARI “ZAMANLI DÜŞÜNCELER” REFERANDUM SOHBETİ EVET Mİ HAYIR MI? Hoş Sohbet Adamlar “KİRADA OTURUYORDU” “SİZ KİMİN KÖPEĞİSİNİZ?” KAMYONCULARIMIZIN HİKÂYESİ HAYVANLARI SEVMEK USANDIK… SAVARONA AYIBI ACIYA SAYGI VE ŞEHİT ÇOCUĞUNUN FERYADI AKADEMİSYENLER “HADİ GEL KÖYÜMÜZE GERİ DÖNELİM” MERAL AKŞENER-KENAN EVREN JAPON İŞİ – TÜRK İŞİ… ÇANAKKALE (Milli Ruh-Milli Şuur) ÇAKIR EMMİ… 80’LER… DANANIN KUYRUĞU KOPMASIN… PARİS TERÖRÜ… 769 BİN İŞSİZ ÜNİVERSİTELİ… GÜNÜMÜZ MEDYASI VE HOŞGÖRÜ… İSTANBUL’A DAİR… “GAZETE VE GAZETECİLİK” HAKSIZLIK YAPIYORSUNUZ… “İSLAMI 20 PENİYE SATMAK” RAMAZANI UĞURLARKEN… RAMAZAN ANILARI… 12 EYLÜLÜ YORUMLAMAK… RÜŞVET VE YOLSUZLUK… VALİ ÇÖKMEZ… BAŞKAN ADAYLARINA… SİVİL İTAATSİZLİK VE HOŞGÖRÜ… HALDEN ANLAMAK… İÇKİ ÜZERİNE… BİR TAHTA KAŞIK HİKÂYESİ… TAKSİM SENDROMU… GÜZEL BİR GÜN… BAKAN VE DİLEK… “NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE” “ANKARA TAYFASI” 2B ARAZİLERİ VE GÖÇ… SEVGİLİLER GÜNÜ… MESLEĞE SAYGI… GAZETECİLER GÜNÜ… KEM ALET… BU GENÇLER BİZİM… MEDYANIN GÜNDEMİ… “TIP BU DEĞİL” GÖKDELEN’E HAYIR PLAKET SEVDAMIZ “SILA HİKÂYESİ…” KURBAN OLMAK ŞİİR GECESİNİN ARDINDAN… POLİTİKA VE SAVAŞA DAİR… DEVLET ADAMI… HİKMET LEVHALARI… BABALARI ANLAMAK ORTAK SEVDAMIZ TÜRKÇE… İÇİNİZE SİNDİ Mİ ?... SÜTÜNE VİCDANINA… GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE… KADINLAR GÜNÜ VE SAMİHA AYVERDİ DEDEMİN TAKVİMİ… EPDK NİÇİN VARDIR... HRANT İÇİN ADALET - EMEKLİYE SABRET... HES’LERE NİÇİN KARŞIYIZ... BOYACI SANDIKLARI... ÖZLEDİĞİMİZ BASIN... MAZİ VE HAL ÜZERİNE… MİLLİ GÜVENLİK DERSLERİ... KİMSE VAR MI...! HEZARFEN SANATÇI VEDAT GENÇTÜRK... “IŞIĞI YANAN EVLER” RAMAZANA DAİR.. KİM OLDUĞUNU BİLMEK… KARABEBEK... HÜRMET OLMAZSA... KİRLİ OYUNLAR... BİR ŞEHİT İLANI... EY SEÇMEN...! 2011...M.AKİF YILI YOKSULLUK... SARKOZY’NİN SAKIZI... TÜTÜN VE ŞEKER DÜNYA ALTINCISIYIZ...(!) “KAYIP İSTANBUL...” ‘ KANUN-I KADİM’E DÖNELİM’ DP’YE DAİR... SU ÜZERİNE AĞIT YAKMAK... GÜNÜN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ... ZAMAN GAZETESİ YAZARI HÜKÜMET MEYDANI.. AHİLİK UNUTULMASIN... KASABALARIMIZ... YATAĞINA KIRGIN IRMAKLAR... TAŞOVA BAMYA FESTİVALİ... AL SANA YÜKSEKOKUL(!)... BİRKAÇ KONU VE YORUM TEK SUÇLU ONLAR MI...? MÜRVET AGA… AİLE YAPIMIZI KORUYUNUZ… CUVAPÇI MEMET VE ANAYASA… GERGİNLİK ÜRETMEYELİM YETENEK SİZSİNİZ… BU MUDUR ÖZELLEŞTİRME… ECZANELER SIKINTIDA... GÜNDEME BAKIŞ… Sn. Valimiz... BİZ BÖYLE BİR MİLLET DEĞİLDİK... AÇILIMA BAKIŞ... UMUTLU PANEL(İ)... “ÜÇ NOKTA”… HOŞ BİR SADA… ARAP ŞÜKRÜ ÇEŞMESİ VEFA ve CİNDORUK… ‘APARTMANA NİÇİN HAYIR?...’ BİR PAZAR ÖYKÜSÜ… HIDIRELLEZ BORABOY GÖLÜNDE ŞİİR… ACI ZULÜM BİR HELİKOPTER TUTTUK.. ORDU VE SİYASET ÜÇ KATLI AHŞAP EVİMİZ… NE KA EKMEK O KA KÖFTE Mİ ?... ALİ RIZA PAŞALAR UNUTULMASIN… Rüşvet ve Yolsuzluk
Reklamı Geç
Advert