Genel tanımıyla yazı: İnsanların, düşündüklerini başkalarına bildirmek için herhangi bir madde üzerine çizmek, kazmak veya yazmak suretiyle kullandıkları sekil ve işaretlerdir. Yazı, bilginin depolanmasını ve korumasını sağlamıştır. Bilginin depolanabilmesi, yazının bulunuşu kadar önemlidir.
İlkyazı insanlığın yerleşik hayata geçmesiyle kullanılmıştır. M.Ö. 4000-5000 yıllarında “Iran yoluyla Asya’dan gelen Sümerler, Fırat ve Dicle ovasında ilk kez tarıma başlamışlar, göçebeliği bırakarak köy ve kentleri kurmuşlardır. Aynı çağda Nil vadisi ve deltalarında Mısırlılar yerleşik yasama ve tarıma başlamıştır. Yerleşik düzenle birlikte bazı stok ve döküm oluşturma gibi muhasebe ve kayıt işlemlerine ihtiyacı duyulmuştur. Büyük ihtimalle çiftçiler, diğer çiftçilerle yaptıkları ticaretin kaydını tutuyorlardı. Kısacası yazı, basitçe hesap kaydının tutulması için Sümerlilerce icat edildi.
Aynı çağda iki farklı yazı doğmuştur. Sümerlilerin çivi yazısı ve Mısırlıların Hiyeroglifleri.
Görülüyor ki yazı, konuşma dilini gösteren işaretler değildir. Osmanlıca yazısının, Osmanlıca diline ait olduğunu söyleyemeyiz. Kaldı ki Osmanlıca duru bir dil değildir. Arapça, Farsça ve Türkçe karışımı bir dildir. Osmanlıca bir saray dilidir. Halkın konuştuğu dil ise saf Türkçedir. Saray dili olan Osmanlıcanın işaretleri yani alfabesi Arapçadır.
O halde alfabe nedir?
Tekrar yazıya dönelim.
Bulunan her iki yazı da birer ideogramdır. Yani bir kavramı tümüyle temsil edebilen veya sözcüklerin anlamlarına yer vermeden fikri anlatan kavramlardır. Başka bir deyişle ideogram tek bir işaretle, birden fazla kavram anlatabilen yazıdır.
Somutlaştıralım.
44000 işareti olan Çin yazısı bir ideogramdır. Aynı şekilde Çin yazısından doğan Japon, Kore ve Tayvan yazıları da birer ideogramdır.
Devam edelim.
Arapça ve Farsça dolayısıyla Osmanlıca da birer ideogramdır. Yani bunlar bir sesi değil, bir veya birden fazla kavramı anlatırlar. Bu nedenle yazılması da okunması da zordur.
Peki bu ideogramlar ne zaman bir sesi temsil etmeye başladı?
Alfabenin bulunmasıyla.
Bunu da Fenikeliler yaptı.
Deniz aşırı ticaret yoluyla yazı, tüm dünyaya yayılmaya başlayınca, bir Akdeniz toplumu olan Fenikeliler de paylarına düşeni aldılar. Ancak 600 den fazla ideogramı olan Sümer yazısını aynen kullanmadılar. Bu ideogramlardan 22 harflik yeni işaretler yarattılar. İşte bu alfabedir. Bir devrim yani. Ancak Fenikelilerin alfabesinde sesli harfler yoktu. Bu da Fenikelilerden alfabeyi kopyalayan Yunanlılar için büyük sorun yarattı. Çünkü Yunanlılar gırtlaktan konuşan bir toplumdur. Haliyle sesli harfler sorununu da Yunanlılar çözmüş oldu (Yazılar ile ilgili daha geniş bilgiye basım aşamasında olan “İletişim ve Tipografi” isimli yeni kitabımdan ulaşabilirsiniz).
Yeni Türk alfabesi yoluyla, Atatürk’e dil uzatan densizler için anlatalım.
Roma alfabesi dediğimiz şey nedir?
Eski Yunanlılar, M.Ö. 9. Yüzyılda Fenike yazısına sesli harfleri ekleyerek kendi yazılarını oluşturmuşlardır. Sesli harflerle anlatım gücü artan Eski Yunan yazısı, Fenike yazısının aksine soldan sağa yazılmaya başlanmıştır. M.Ö. 7. Yüzyılda Romalılar, Eski Yunanlıların geliştirdiği bu yeni yazıyı benimsemiş̧ ve biraz değişikliklerle Roma Kapital yazısını oluşturmuşlardır. Roma kapital yazısı, hem dekoratif, hem çok kullanışlı, hem de büyük harflerden oluşmuş̧ dünyanın en çok kullanılan yazısıdır. 1 Kasım 1928’de Büyük Önder Mustafa Kemal, bu yazının kullanışlılığı ve dilimize de uygunluğunu dikkate alarak, yeni Türk Alfabesini oluşturmuştur. Yeni Türk alfabesinde Roma alfabesinde kullanılmayan “Ğ, Ü, Ş, İ, Ç ve Ö “ harfleri vardır. Bu harflerden bazıları Azerice ve Tatarca da aynen kullanılmaktadır.
Dikkat ediniz! Türkçe karakterler diyoruz. Kaldı ki Roma alfabesi 23 harflidir.
Haftalardır Osmanlıcaya dönüş ve din derslerinin ilkokul birinci sınıflarına kadar indirilmesi konuşuluyor. Hükümet kendi isteklerini, bir sendikanın tavsiyesi gibi sunuyor. Kim bu sendika. Sarı sendika.
Peki ne zamandır konuşuluyor?
15 gündür.
Daha ne kadar sürecek?
Bilinmez. Ama Aralık ayı boyunca konuşulacağı kesin.
Neden?
17 Aralık olmasın?
YAZAR : Gültekin Erdal
11.12.2014
