Taşova Net | Taşova Gazetesi - Son Dakika - Taşova Haberleri -
HV
19 MART Salı 13:13

DEDEMİN TAKVİMİ…

Naci Konyar
Naci Konyar
Giriş Tarihi : 30-01-2015 23:30

Sosyal yaşantımızın köylülük olduğu o yıllarda dede, nine, oğullar ve torunlar bir arada aynı evde yaşıyorlardı. Kış aylarını ocaklı odada geçiriyorlardı. Ocağın ateşi sadece ocağın önünde oturanların yüzünü, göğsünü ısıtırken sırt taraflarının buz tuttuğu, geceleri ayaklarının dibine tuğla koyarak tuğlanın sıcaklığıyla uyumaya çalıştığını söyleyen ninem o çileli günleri arada anlatır sözlerini ama mutluyduk diye bağlardı…

İletişimin ve şehirleşmenin bu denli olmadığı o mahrumiyet yıllarında eski ev insanlarının tek uğraşıları toprak ve hayvanlarıydı. Hayatlarını mevsimler ile yaşıyorlardı. Toprak her şeyleriydi. Çünkü en önemli erzakları yarına güvenleri ambarlarında duran undu…

Eskiler tarım ve hayvancılıkla ilgili bir yıl içinde yapacakları bütün işleri bir takvime göre yaparlardı. Bu takvim yazılı bir takvim olmaktan ziyade atadan dededen kalan o yörenin iklim şartlarının incelenerek uzun deneyimlerden sonra ortaya çıkan, yerel özellikleri ifade eden bir zaman bölümleriydi.

Halk takvimi adı verilen bu takvim çiftçinin tabiatın egemenliğine karşı, tarım ve hayvancılıkta mevsim içerisinde yapacağı işlerin, alacağı tedbirlerin takvimiydi.

Unutulmaya yüz tutan kültür miraslarımızdan biri olan halk takvimi bugün duvar takviminin yapraklarında ve yaşlı insanlarımızın bilgi dağarcıklarında yaşatılmaya çalışılıyor.

Kemalettin Kamu’nun ‘ Bingöl Çobanları’ şiirinde

 

Okuma yok, yazma yok, bilmeyiz eski yeni

Kuzular bize söyler yılların geçtiğini                        dizelerinde ifade ettiği yılların geçtiğini kuzulardan anlayan, okuma yazma bilmeyen, takvimleri doğa olan Anadolu insanının takvimidir halk takvimi…

Bütün dünyası ekip biçmek ve hayvancılık üzerine olan eskinin insanları için bu takvim çok önemliydi. Halkın tabiat, bitki ve hava olaylarına dair bir takım inanışları vardı;

Kuşburnu çok olduğu yıl kış çok sert geçecek denirdi. Kara kışta sıcak olması kıtlık olacağı şeklinde yorumlanır, kuşların toplu uçması fırtınanın gelebileceğinin işareti olarak değerlendirilirdi. Kışın çok kar yağması iyiye yorulur yazın bereketinin işareti olarak kabul görürdü.

Ağaçların dikimi budanması ve aşılanması da yine bu takvime göre yapılırdı.

Yaşlı tanıdıkların eski hesaba göre diye söze başlayıp sayılı günler tabiriyle mevsimin özelliklerini yansıtan günleri isimleriyle tek tek saymaları bu şifahi takvime dayanmaktaydı.

Baharın güzel günlerinin içinde yaşanan soğuk ve fırtınalı sayılı günler april 5 olarak adlandırılırdı.Kırsal alanda yaşayan,geçimini ziraat ile sağlayan yöre insanları “Kork aprilin beşinden,öküzü ayırır eşinden” derken april beşi önlem alınması gereken sayılı günler olarak değerlendirmişlerdir.

Halk takvimi bizim kültürümüzün bir ürünüdür.İklim koşullarının takvime yansıması değişik adlarla isimlendirilmiştir:

Zemheri,güçük,eyyam-ı bahır,cemre,mart dokuzu,leylek kışı,koca karı soğukları,kırlangıç fırtınası,hıdrellez,kiraz ayı,ceket ayı,gazel ayı,pastırma yazı gibi isimler bu adlandırmanın önemli isimlerindendir.

Bir de evlerimizin duvarlarında asılı saatli maarif takvimleri vardı.Bu takvimler eskinin ansiklopedisi gibiydiler.Takvim yapraklarından doğacak çocuklara isimler beğenilir,ev hanımları bugün ne pişirelim bölümüne bakarak yapacağı yemeğe karar verir,özlü sözler fıkralar önemli günler ve haftalar hakkında,bugün hava nasıl olacak şeklinde meteorolojik bilgiler sunan bu küçük ebatlı yazılı sayfalar günümüzün iletişim çağının google,internetiydiler…

Bizler yani çocukluklarını 60’lı yıllarda yaşayan nesiller olarak asırlardan sürüp gelmiş,artık son demlerini yaşayan o geleneksel hayatın son yaşlı temsilcilerinin ağızlarından eski hesaba göre diye başlayan mevsim değişikliklerinin o eski tabirlerini anlatan hikayelerini çok dinledik.

Bizim çocuklarımız eski hesaba göre diye başlayan mevsimlere yorum getirecek kimseleri ne yazık ki tanıyamayacaklar…

Yeni neslin böyle bir derdi de yok zaten.Yazar Mustafa Mutlu “fark etmez” derken buna mı işaret ediyor dersiniz:

“Fark etmez.Mevsimler unutulmuştur artık.Gün dönümü,koç katımı,bağ bozumu,kırlangıç fırtınası,karakış,zemheri,hıdrellez ile çiğdemin çıkması veya günlerin uzayıp kısalması fark etmez”    

 


01.03.2012

YORUMLAR
DİĞER YAZILARI ”ZAMANA ATILAN İMZA” ÖMER BEDRETTİN UŞAKLI AZ KURU..! (Naci Konyar) KAPIN HER ÇALINDIKÇA…( Naci Konyar ) BİZ NEY’İZ… (Naci Konyar) HASTALIKLAR ÜSTÜNE (Naci Konyar) HAYDİ ABBAS! (Naci Konyar) “HAKLI HİSSETMEK” (Naci Konyar) “BİR SOHBET-İ ÇAY ÜZRE”(Naci Konyar) İlçemizde Geçmişten Günümüze İKİ MESLEK… (Naci Konyar) İHTİYARLIK ÜZERİNE… Naci Konyar GİDENLERİN ARDINDAN…(NACİ KONYAR) DEFİNECİLER… (Naci Konyar) YÜKSEKOKUL İÇİN YURT İSTİYORUZ… (NACİ KONYAR) AMASYA SEVDALILARI (NACİ KONYAR) GÜZEL ÜLKEMİN İNSANLARI TAŞOVA KÖPRÜSÜ SAĞLIK ÖLMESİN… “ÇAMBÜKÜ” BİZİM KÖYÜMÜZDÜR… ÇOCUKLUĞUMUZUN BAYRAMLARI… BİZİM TÜRKÜLER… DOSTTAN DOSTA… CUVAPÇI İLE SEÇİM SOHBETİ… “ÖNCE EKMEKLER BOZULDU” GAZETECİ SAYGI ÖZTÜRK BEY’LE SOHBET DENE PAZARINDAN BİR ANI… BİR RAMAZAN SOHBETİ… 6 ŞUBAT 2023 MİLAT OLSUN… YOK OLAN LOKANTALAR…. YIKIMIN ARDINDAN… DEPREM VE DAYANIŞMA… YÜREĞİMİZE DOKUNANLAR BİZ BÖYLE DEĞİLDİK… ‘EĞİTİME ADANMIŞ BİR ÖMÜR’ GÜNDEMİN SOHBETİ… ‘PORSUK’TAN VENEDİK’… BU DÜNYADAN ‘EMMİ’ GEÇTİ… BİLGE ANA-MEVLÜDE GENÇ… ‘BİLMEM HATIRLARMISIN’… ‘BİLMEM HATIRLARMISIN’… İBRİĞİ Mİ YAZALIM… ÇAMBÜKÜ’NÜ ANLAMAK… SAKLI SOKAKLARDA ANKARA ‘ORGANİZE OLMALI’… UNUTULMAYANLAR… RADYOLU GÜNLER LİYAKAT… ‘YAVAŞ KENTLER’ ‘ALTIN GİRDAP’ ÇEYİZ SANDIĞI… RECEP ABİ (POT RECEP) YOKSULLUĞUN ERDEMİ ÇOCUKLUĞUMUN RAMAZANLARI… İBNİ HALDUN’DAN GÜNÜMÜZE… HALDEN ŞİKAYET… ‘VALİ BEY’ ‘GAM-ZEDEYİM DEVA BULMAM’ İLÇEMİZİN RENKLİ SİMASI… TOPLUMSAL ÇEVRE… Sövgü Üzerine... İBRET PENCERESİNDEN… BİR ANI VE ÖĞRETMENLERİMİZ… ÜSKÜDAR’I HATIRLADIK… AMASYA VE ANIT AĞAÇLAR… SUSKUNLUĞUN GİZEMİ… ESKİYE BAĞLIYIZ … Ciğerlerimiz Yanıyor... ARILARLA DANS “MAZİ KALBİMDE BİR YARADIR”… İSMAİL ABİNİN ARDINDAN… EŞYALARIN DA DİLİ VARDIR… AMİRALLERİ KONUŞTUK… BİR ZEVK-İ TAHATTUR - GÜVERCİNLER YUNUS EMRE SOHBETİ… BİR İNSAN-I KAMİL ORD.PROF.DR. SÜHEYL ÜNVER… İKİ VALİ VE YANIT… BU ÜNİVERSİTELER BU GENÇLER BİZİM… ÜNİVERSİTE İLİM YUVASIDIR… 2020’NİN ARDINDAN… “ÖLÜLER ALTIN TAKMAZ” RUHSAL HİJYEN KAÇAK İÇKİ SORUNU… AŞIK TURGUT’UN ARDINDAN… DEVLET ADAMLARINA ÖĞÜTLER NOTLARIMDAN GÜNÜMÜZE CAHİLE İKBALİN HAZİN SONU Hatıra Defterinden... BİRLİKTE YENECEĞİZ BAYRAM MUHABBETİ HUKUKTA YANSIZLIK … OY MENDİL OYALI DA MENDİL HÜZÜNLÜ BAYRAM GÖNÜL VE HİZMET ADAMLARI… DİLENCİLER… MUHAYYEL SOHBET KÖY ENSTİTÜLERİNİN ANISINA… ÖĞRETMENLERİME… KÖYÜ BEKLEMEK… KADINLAR GÜNÜ SOHBETİ KORONA VİRÜS BELASI… FERHAT ŞİRİN FESTİVALİ 'İNSANLIĞIN SOLMAZ GÜLLERİ' BİR KAÇ KONU VE YORUM… EROZYON DEDE (Hayrettin Karaca) 10 OCAK SOHBETİ PTT Pijama, Terlik, Televizyon GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ADALETE GÜVEN Bir Başarı Hikayesi(!)... Tarım Ne Halde... Eğitim ve Hocalarımız Erik Dalı Faruk Başkan... KARA KAPLI DEFTERİMDEN… BUNLARI BİLELİM HES’LERE KARŞI ÇIKALIM BİR RAMAZAN GÜZELLİĞİ, SEHAVET SEÇİM SOHBETİ “ORDA BİR KÖY VARDI… UZAKTA” ELEKTRİĞİN FATURASI ÇAY MUHABBETİ “İYİ BİR İNSAN OLMAYA ÇALIŞIN” FOTOĞRAFLAR VE RESSAMLARIMIZ SOSYAL MEDYA ÖĞRENCİ ANDI HACI MUHSİN ŞAİRLERİN HAYATINDAN BİZ BÖYLE DEĞİLDİK ÜSKÜP’ÜN ÜNLÜLERİ…ŞARIK TARA NEŞE BİR HAFTA, HÜZÜN BİR ÖMÜR SÜRER TIBBI MÜMESSİLLER VE TIP BEYİTLERLE SOHBET GÜNCELLEŞME ÖZELLEŞTİRME ! ŞU MEKTEPLER OLMASAYDI HUKUKA UYMA BİLİNCİ HAYRIN VE İNSANLIĞIN HAYALİ ALİ RIZA ABİ ŞARKILAR BİZİ SÖYLER GÖNÜL AÇLIĞI HAK VE ADALET BETON SEVGİSİ MAHALLEMİZ RAMAZAN DUYGULARI “ZAMANLI DÜŞÜNCELER” REFERANDUM SOHBETİ EVET Mİ HAYIR MI? Hoş Sohbet Adamlar “KİRADA OTURUYORDU” “SİZ KİMİN KÖPEĞİSİNİZ?” KAMYONCULARIMIZIN HİKÂYESİ HAYVANLARI SEVMEK USANDIK… SAVARONA AYIBI ACIYA SAYGI VE ŞEHİT ÇOCUĞUNUN FERYADI AKADEMİSYENLER “HADİ GEL KÖYÜMÜZE GERİ DÖNELİM” MERAL AKŞENER-KENAN EVREN JAPON İŞİ – TÜRK İŞİ… ÇANAKKALE (Milli Ruh-Milli Şuur) ÇAKIR EMMİ… 80’LER… DANANIN KUYRUĞU KOPMASIN… PARİS TERÖRÜ… 769 BİN İŞSİZ ÜNİVERSİTELİ… GÜNÜMÜZ MEDYASI VE HOŞGÖRÜ… İSTANBUL’A DAİR… “GAZETE VE GAZETECİLİK” HAKSIZLIK YAPIYORSUNUZ… “İSLAMI 20 PENİYE SATMAK” RAMAZANI UĞURLARKEN… RAMAZAN ANILARI… 12 EYLÜLÜ YORUMLAMAK… RÜŞVET VE YOLSUZLUK… VALİ ÇÖKMEZ… BAŞKAN ADAYLARINA… SİVİL İTAATSİZLİK VE HOŞGÖRÜ… HALDEN ANLAMAK… İÇKİ ÜZERİNE… BİR TAHTA KAŞIK HİKÂYESİ… TAKSİM SENDROMU… GÜZEL BİR GÜN… BAKAN VE DİLEK… “NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE” “ANKARA TAYFASI” 2B ARAZİLERİ VE GÖÇ… SEVGİLİLER GÜNÜ… MESLEĞE SAYGI… GAZETECİLER GÜNÜ… KEM ALET… BU GENÇLER BİZİM… MEDYANIN GÜNDEMİ… “TIP BU DEĞİL” GÖKDELEN’E HAYIR PLAKET SEVDAMIZ “SILA HİKÂYESİ…” KURBAN OLMAK ŞİİR GECESİNİN ARDINDAN… POLİTİKA VE SAVAŞA DAİR… DEVLET ADAMI… HİKMET LEVHALARI… BABALARI ANLAMAK ORTAK SEVDAMIZ TÜRKÇE… İÇİNİZE SİNDİ Mİ ?... SÜTÜNE VİCDANINA… GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE… KADINLAR GÜNÜ VE SAMİHA AYVERDİ EPDK NİÇİN VARDIR... HRANT İÇİN ADALET - EMEKLİYE SABRET... HES’LERE NİÇİN KARŞIYIZ... BOYACI SANDIKLARI... ÖZLEDİĞİMİZ BASIN... MAZİ VE HAL ÜZERİNE… MİLLİ GÜVENLİK DERSLERİ... KİMSE VAR MI...! HEZARFEN SANATÇI VEDAT GENÇTÜRK... “IŞIĞI YANAN EVLER” RAMAZANA DAİR.. KİM OLDUĞUNU BİLMEK… KARABEBEK... HÜRMET OLMAZSA... KİRLİ OYUNLAR... BİR ŞEHİT İLANI... EY SEÇMEN...! 2011...M.AKİF YILI YOKSULLUK... SARKOZY’NİN SAKIZI... TÜTÜN VE ŞEKER DÜNYA ALTINCISIYIZ...(!) “KAYIP İSTANBUL...” ‘ KANUN-I KADİM’E DÖNELİM’ DP’YE DAİR... SU ÜZERİNE AĞIT YAKMAK... GÜNÜN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ... ZAMAN GAZETESİ YAZARI HÜKÜMET MEYDANI.. AHİLİK UNUTULMASIN... KASABALARIMIZ... YATAĞINA KIRGIN IRMAKLAR... TAŞOVA BAMYA FESTİVALİ... AL SANA YÜKSEKOKUL(!)... BİRKAÇ KONU VE YORUM TEK SUÇLU ONLAR MI...? MÜRVET AGA… AİLE YAPIMIZI KORUYUNUZ… CUVAPÇI MEMET VE ANAYASA… GERGİNLİK ÜRETMEYELİM YETENEK SİZSİNİZ… BU MUDUR ÖZELLEŞTİRME… ECZANELER SIKINTIDA... GÜNDEME BAKIŞ… Sn. Valimiz... BİZ BÖYLE BİR MİLLET DEĞİLDİK... AÇILIMA BAKIŞ... UMUTLU PANEL(İ)... “ÜÇ NOKTA”… HOŞ BİR SADA… ARAP ŞÜKRÜ ÇEŞMESİ VEFA ve CİNDORUK… ‘APARTMANA NİÇİN HAYIR?...’ BİR PAZAR ÖYKÜSÜ… HIDIRELLEZ BORABOY GÖLÜNDE ŞİİR… ACI ZULÜM BİR HELİKOPTER TUTTUK.. ORDU VE SİYASET ÜÇ KATLI AHŞAP EVİMİZ… NE KA EKMEK O KA KÖFTE Mİ ?... ALİ RIZA PAŞALAR UNUTULMASIN… Rüşvet ve Yolsuzluk
Reklamı Geç
Advert